De inrichting en het ontwerp van een schoolgebouw kunnen grote invloed hebben op een groot aantal factoren als schoolprestaties, concentratie en humeur. Een goed ontworpen gebouw, dat voldoet aan de wensen en eisen van de eindgebruikers, zorgt voor een prettige leer- en werkomgeving, waarin leerlingen en personeel zich maximaal kunnen ontwikkelen.
Helaas is het zo dat lang niet alle scholen voldoen aan de verwachtingen die de gebruikers hebben. Volgens de Bouwagenda voldoet een groot deel van de schoolgebouwen zowel op bouw- als onderwijs technisch vlak niet aan de eisen. Een substantieel deel van de basisscholen is niet duurzaam én slecht geventileerd. Om ervoor te zorgen dat leerlingen zich kunnen ontwikkelen in een prettige, gezonde en duurzame omgeving is het dus cruciaal dat schoolgebouwen voldoen aan de hoge standaard die tegenwoordig gesteld wordt.
De fysieke leeromgeving heeft invloed op prestaties
Scholen, en in het bijzonder die in het voortgezet onderwijs, dienen in steeds grotere mate als ontmoetingsplek. Grauwe gebouwen met afgesloten ruimtes waarin leerlingen in een bus opstelling luisteren naar een docent zijn niet meer van deze tijd, zo stelt Winfried van Zeeland, architect bij Van Den Berg Groep/Zapp. Omdat uit onderzoek is gebleken dat fysieke leeromgevingen prestaties van zowel leerling als docent aantoonbaar kunnen verbeteren, is het belangrijk dat deze omgevingen ook voldoen aan de eisen en wensen van de gebruikers.
Om hiervoor te zorgen, heeft de Van Den Berg Groep de handen ineen geslagen met Zapp Architecten in het initiatief ‘Open De School’. Doel is om, samen met eindgebruikers, de fysieke schoolomgeving van de toekomst te ontwikkelen en onderzoek te doen naar de wijze waarop de leeromgeving aangepast kan worden aan veranderende behoeftes van gebruikers.
"Grauwe gebouwen met afgesloten ruimtes waarin leerlingen in een bus
opstelling luisteren naar een docent zijn niet meer van deze tijd."
Betrekken van personeel en studenten
Van Zeeland ziet dat de laatste jaren steeds vaker leerlingen en docenten betrokken worden bij het ontwerpen van de fysieke leeromgeving:
“Vaak werden leerlingen en leraren niet gevraagd om mee te denken tijdens het ontwikkelen van het schoolgebouw. Schoolbesturen zagen studenten als passanten, die slechts enkele jaren aanwezig waren op een schoolterrein. De laatste jaren is hier echter een omslag in gekomen, waarbij we met Open De School in gesprek willen gaan met docenten, om hun visie op hun werkomgeving te kunnen vertalen naar de werkelijkheid,” - aldus van Zeeland.
School als huiskamer en ontmoetingsplek
Omdat ideeën van docenten, schoolbesturen en leerlingen nogal uit elkaar kunnen liggen, is het een flinke uitdaging om een omgeving te ontwikkelen die prettig is voor alle partijen. Een trend die Van Zeeland ziet is het idee van de school als ontmoetingsplek en het verlangen naar een huiselijke uitstraling:
“Dit is een trend die we al een tijd zien en die zich verder zal blijven door ontwikkelen. Zeker in het voortgezet onderwijs dienen scholen als ontmoetingsplek en dit sociale karakter zorgt ervoor dat gebruikers steeds meer behoefte hebben aan een huiselijke omgeving waarin er ruimte is voor persoonlijke aandacht.”
Als voorbeeld noemt hij de ‘Pubschool’. Leerlingen werden 20 opties gegeven van mogelijke inrichtingen van hun school, waarbij de uitstraling van een ouderwetse Engelse pub als favoriet naar voren kwam.
“De huiselijke sfeer waarbij leerlingen in een open ruimte zitten, met de mogelijkheid om af te zonderen voor instructies van leerkrachten en informeel leren, sprak de leerlingen enorm aan. De intieme sfeer zorgt ervoor dat gebruikers zich prettig voelen, wat prestaties en concentratie ten goede komt.”
"De intieme sfeer zorgt ervoor dat gebruikers zich prettig voelen,
wat prestaties en concentratie ten goede komt."
Kleur speelt een specifieke rol in het leerproces
Naast de uitstraling en vormgeving van de leeromgeving, speelt ook de keuze van kleuren een grote rol bij de ontwikkeling en welzijn van kinderen en jong volwassenen. Onderzoek van Tarkett laat zien dat kleur een uitzonderlijk effect heeft op leervaardigheden. Als kinderen zich bevinden in een ruimte met kleuren die ze mooi vinden, verbetert het geheugen met 55 tot 78 procent, zo blijkt uit onderzoek van Ian Cockerill (e.a.) van de universiteit van Birmingham.
Daarnaast heeft kleurkeuze effect op de ontwikkeling van motorische vaardigheden en persoonlijkheden en kunnen bepaalde kleuren bijdragen aan verhoogde concentratie en het ondersteunen van het leerproces.
"De keuze van kleuren speelt een grote rol bij de ontwikkeling
en welzijn van kinderen en jong volwassenen."
Op naar een duurzame leeromgeving
Winfried van Zeeland ziet daarnaast ook dat de juiste keuze van vloerbekleding bijdraagt aan een optimale leeromgeving:
“Steeds vaker zien we dat er vraag is naar zachte vloerbekleding. Waar je vroeger voornamelijk linoleum zag in schoolgebouwen, daar zien we nu een stijgende interesse in bijvoorbeeld tapijt. Een goed voorbeeld van een geschikt tapijt in scholen is de DESSO AirMaster©, dat bijdraagt aan functionaliteit, design, gezondheid en duurzaamheid. Dit Cradle to Cradle©-gecertificeerde product, maakt het mogelijk op een meer effectieve manier fijnstof te filteren dan welke andere vloeroplossing dan ook.”
Duurzaamheid is sowieso een belangrijk onderdeel van de (her)inrichting van schoolgebouwen. Nadruk ligt hierbij op het verduurzamen van bestaande gebouwen, zodat voldaan wordt aan de eisen op het gebied van energiezuinigheid en welzijn van de gebruikers. Niet alleen omdat een duurzaam schoolgebouw kostenverlagend werkt, maar ook zeker omdat een gebouw bijdraagt aan de ontwikkeling van studenten en personeel, prestaties kan verbeteren en zorg draagt voor een optimale leeromgeving waarin elke gebruiker zich prettig en veilig kan voelen.
Samen vooruit
De initiatiefnemers van Open De School en de designers van Tarkett komen graag met eindgebruikers in gesprek, om hun visie te delen en samen de leeromgeving verder te optimaliseren. Zo kunnen we samen zorgen voor dé perfecte omgeving voor gebruikers van vandaag én morgen!
