De duurzaamheidsvisie is een gezamenlijke visie, waarbij zowel overheden, ondernemingen als burgers tot actie moeten overgaan. Gelukkig komt er ook lokaal vanuit de gemeentes steeds meer aandacht voor duurzaamheid. Zaterdag 26 januari was ik bij een duurzaamheidsevenement in de gemeente Sint-Michielsgestel waar ik Helga van Leur ontmoette. Helga is actief als meteoroloog en geeft lezingen over de relatie tussen weer, klimaat, duurzaamheid en gedrag. Volgens haar zijn er veel negatieve opvattingen over duurzaamheid, waardoor mensen vaak uitstellen om met duurzaamheid aan de slag te gaan. Mensen geven reacties als: “het is duur” of “mijn acties hebben geen effect”. Echter blijkt dit in de praktijk vaak mee te vallen. Duurzaamheid moet lokaal en tastbaar zijn, waarbij mensen op korte termijn resultaten zien of een goed gevoel krijgen. Lees hier het expertinterview met Helga van Leur.
Helga heeft vanuit haar beroep van dichtbij gezien op welke manier het weer verandert en gaf hier tijdens het duurzaamheidsevenement een presentatie over. ‘’Deze eeuw krijgen we steeds vaker te maken met hittegolven, terwijl de kans op een Elfstedentocht verder afneemt’’. Het aantal behaalde warmterecords is deze eeuw acht keer zo groot als het aantal kouderecords en onze CO2-uitstoot wordt als hoofdoorzaak van deze klimaatverandering gezien.
Met haar wetenschappelijke achtergrond en kennis van weer(extremen), klimaat(verandering) en haar passie voor duurzaamheid heeft Helga van Leur mij enorm geïnspireerd met haar presentatie en ik wilde hier graag verdieping op. Tijd voor een interview!
Bij de start van het interview stelde Helga mij de vraag: “Wat is voor jou de betekenis van de term duurzaam”? En dat is direct een goede vraag, omdat de term duurzaamheid voor iedereen wat anders inhoudt. Voor mij houdt duurzaamheid in om beter om te gaan met onze natuurlijke hulpbronnen en meer circulair te denken. Afgedankte en afgeschreven materialen en stoffen zijn niet ‘waardeloos’, maar kunnen opnieuw worden ingezet als grondstof. De hulpbronnen van onze aarde zijn eindig, maar de gevolgen wanneer deze middelen opraken zijn permanent. Het is van belang om de wereld ook leefbaar te houden voor onze (klein)kinderen.
Het is essentieel om beter om te gaan met onze natuurlijke hulpbronnen en meer circulair te denken. Op die manier houden we de wereld ook leefbaar voor onze (klein)kinderen.
“Het is van belang om technische en biologische kringlopen te sluiten. Biologisch materiaal kun je weer in de grond stoppen en voor de technische kringloop worden producten dusdanig ontworpen dat ze opnieuw hoogwaardig gebruikt kunnen worden. De economische waarde moet behouden blijven.
Dat betekent dat bedrijven aan het begin bij het ontwerpen al goed moeten nadenken over hoe ze hun product aan het einde van de levenscyclus weer uit elkaar gaan halen. En daar zie ik ook veel voordelen in. Nu kopen we vaak producten en hopen fabrikanten stiekem eigenlijk dat de producten niet te lang meegaan en we over een paar jaar weer wat nieuws kopen. Maar als de fabrikanten eigenaren blijven van de grondstoffen en jij leent het tijdelijk als klant, zullen de fabrikanten ook anders gaan nadenken over het ontwerp. In die situatie willen ze het liefst een zo duurzaam mogelijk ontwerp wat zo lang mogelijk meegaat, want anders kost het de fabrikant geld. Dit leaseconcept bestaat ook al met bijvoorbeeld wasmachines. Dan betaal je per keer dat je wast en blijft de fabrikant eigenaar van het product. Alleen zie je dat dit soort constructies nu nog vaak in de kinderschoenen staat en het nog vooral duur is.”
Als fabrikanten eigenaren blijven van de grondstoffen en jij leent het tijdelijk als klant, zullen de fabrikanten ook anders gaan nadenken over het ontwerp.
Naast wasmachines leasen zijn er gelukkig steeds meer ondernemingen die het leasen van producten aanbieden. Zo kun je bijvoorbeeld ook zonnepanelen en zelfs spijkerbroeken leasen. De spijkerbroeken van het Nederlandse label Mud Jeans worden zoveel mogelijk verantwoord geproduceerd; fairtrade en veilig voor mens en milieu. Ze worden gemaakt van biologisch en gerecycled katoen. In het nieuwe leaseconcept komt de jeans na gebruik terug naar Mud Jeans, zodat deze opnieuw gebruikt of gerecycled kan worden.
Wel is er nog veel terrein te winnen. Nu is de wereld voor slechts 9% circulair. Dit betekent dat ruim 90% van de grondstoffen die wereldwijd worden gebruikt, momenteel niet zijn weg terug vindt naar onze economie. Er moet dus nog een hoop verbeteren, maar er zijn veranderingen zichtbaar. In 2050 wil NL 100% volledig circulair zijn onder leiding van staatssecretaris Stientje van Veldhoven. Maar hoe werkt circulair ondernemen? Helga legt dit verder uit:
“Kijk eens om je heen, alles wat je ziet is eigenlijk een grondstof. Een tendens is om van alles een materialenpaspoort te maken, zodat je inventariseert wat er bruikbaar is na de levensduur. Dit zie je bijvoorbeeld bij gebouwen die afgebroken moeten worden, waarbij materialen weer opnieuw hergebruikt worden. Het levert je geld op om weer iets af te breken. ”
“Gedragsverandering is het aller moeilijkste. Gemak is een groot struikelblok, maar vaak ook de gedachte “duurzaamheid kost meer geld”. Terwijl je nu met veel spullen, zoals een tv of een bank, ook geen terugverdientijd hebt. Een keuken verdient zichzelf bijvoorbeeld ook niet terug. Die schaf je aan, omdat je comfort wil en je je er prettig bij voelt. Dus eigenlijk moet je als onderneming de investering die consumenten moeten doen over termijnen verdelen. Gelukkig zie je nu steeds meer dat er instituten ontstaan, niet alleen banken, maar ook organisaties die helpen om een bepaald bedrag te lenen waarbij het product bijvoorbeeld de eerste 15 jaar eigendom van de organisatie blijft. Wanneer je na deze termijn de lening hebt afgelost, is het product ook meteen eigendom van de klant.
“Je ziet nu steeds meer dat er instituten ontstaan, niet alleen banken, maar ook organisaties die helpen om een bepaald bedrag te lenen waarbij het product bijvoorbeeld de eerste 15 jaar eigendom van de organisatie blijft..”
“Het belangrijkste is om open te staan en durven keuzes te maken. Als je bijvoorbeeld in de supermarkt staat, kijk eens naar FairTrade producten en probeer het gewoon eens een keer uit. En dan kun je denken, dat is ontzettend duur. Maar aan de andere kant wil ik ook eerlijk betaald worden en ik wil dat ook iemand anders eerlijk betaald krijgt. Dan eet je maar wat minder en geniet je meer van wat je wel eet. En je zult bovendien ook steeds meer zien dat supermarkten hun aanbod verduurzamen, omdat ze zo zelf ook de garantie krijgen dat ze de grondstoffen nog steeds kunnen krijgen. Chocolade of koffie zijn bijvoorbeeld producten die heel weergevoelig zijn. Als het weer gaat veranderen dan zitten die fabrikanten ook met de handen in het haar. Dus je ziet vanzelf dat het aan de achterkant voor veel fabrikanten normaal gaat worden en dat aan de voorkant steeds meer consumenten het ook belangrijk gaan vinden om duurzamere producten gaan kopen.
En blijf ook vooral proberen. Ik heb ook bijvoorbeeld weleens duurzaam vlees gegeten wat ik niet lekker vond. Maar dan besluit ik het even niet te kopen en het over een jaar weer te proberen om te kijken of het inmiddels lekkerder is geworden. Die tip wil ik iedereen meegeven: blijf proberen! Ga op ontdekkingstocht en zoek ook het verhaal erachter. Het is bijvoorbeeld veel leuker om bij een lokale groenteboer te kopen en hier een connectie mee te hebben, dan altijd groente en fruit bij een grote supermarkt te kopen. Bij een supermarkt is het misschien wel goedkoper, maar je weet ook dat die lokale boer helemaal niet eerlijk betaald krijgt en dat de hele keten eraan verdient. Natuurlijk is het ook weleens gemakkelijk dat er een supermarkt is en je meer keuzes hebt, maar probeer het te verdelen zodat het ook leefbaar blijft in het dorp. Want dat is belangrijk.”
Die tip wil ik iedereen meegeven: blijf proberen! Ga op ontdekkingstocht en zoek ook het verhaal erachter.
We moeten gewoon veel nieuwsgieriger zijn en dingen durven uitproberen. Onze tip? Ga op ontdekkingstocht. En begin klein, maar begin! En begin vandaag al, want vandaag heb je morgen in handen.
Benieuwd naar tips om de CO2 uitstoot te verminderen? Lees hoe je een wereld van verschil maakt.